Ngoài yếu tố di truyền thì còn rất nhiều nguyên nhân khác ảnh hưởng đến chiều cao của cơ thể.
Như chúng ta được biết sự phát triển chiều dài của thai nhi là rất sớm ngay từ những tuần đầu của bào thai, và chiều dài đạt cao nhất vào giai đoạn trước tuần thứ 15 của thai kỳ. Trong khi đó cân nặng của bào thai đạt cao nhất vào tuần thứ 32 đến tuần thứ 34 của thai kỳ.
Chiều dài của thai nhi có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với chiều cao đỉnh điểm có thể đạt tới lúc trưởng thành.
Sau khi ra đời, trong năm đầu tiên chiều cao trẻ phát triển nhanh. Chiều cao trẻ 1 tuổi gấp rưỡi chiều cao lúc mới sinh, ví dụ lúc mới sinh chiều dài của trẻ là 50cm, đến 1 tuổi chiều dài sẽ là 75cm. Từ 1 - 10 tuổi trẻ ở giai đoạn lớn đều, mỗi năm tăng trung bình khoảng 5cm. Khi đến thời kỳ tiền dậy thì, trẻ lớn rất nhanh. Tuổi tiền dậy thì của trẻ em Việt Nam là 9 - 11 tuổi đối với nữ và 12 - 14 tuổi đối với nam. Lứa tuổi này chiều cao của trẻ nữ tăng mỗi năm khoảng 6cm và nam là 7cm. Khi đến tuổi dậy thì (12 - 13 đối với nữ và 15 - 16 đối với nam), sức lớn chậm lại, mỗi năm tăng khoảng 2cm. Giai đoạn tiếp theo cho đến 25 tuổi thì sức lớn rất chậm, chỉ tăng 1 - 2cm hoặc hầu như không tăng. Cơ thể con người hết tuổi lớn với nữ là khoảng 23 tuổi và nam là 25 tuổi.
Nhiều nghiên cứu cho thấy ngoài yếu tố di truyền, hormone thì còn rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, nhưng có 3 yếu tố chính có thể kể đến là: môi trường xã hội, dinh dưỡng và luyện tập thể dục thể thao.
1. Yếu tố về môi trường - xã hội
Yếu tố môi trường và xã hội có ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển thể lực trẻ em, đặc biệt là phát triển chiều cao. Trẻ dễ bị suy dinh dưỡng khi sống trong điều kiện kinh tế xã hội kém phát triển, môi trường thiếu vệ sinh, không đủ nước sạch, thực phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh và chất lượng chăm sóc kém.
Theo như ghi nhận, những trẻ phải nhập viện khi còn thơ ấu thường thấp hơn so với trẻ không bị nhập viện. Trẻ có cha mẹ ly thân hay ly dị cũng thường thấp hơn. Nhất là trẻ có cha mẹ ly dị giữa lứa tuổi từ 4 - 7 tuổi. Môi trường căng thẳng dễ ảnh hưởng đến chiều cao trẻ. Khoảng 20% chiều cao phụ thuộc vào môi trường ở đâu và điều kiện sống như thế nào.
2. Yếu tố về dinh dưỡng
Vai trò của protein (chất đạm): chất đạm đóng vai trò thiết yếu trong cấu trúc cơ thể, đặc biệt là các chất đạm động vật với đầy đủ các acid amin cần thiết.
Vai trò của canxi: canxi là chất dinh dưỡng chính tham gia vào cấu trúc hệ xương, thiếu canxi sẽ ảnh hưởng đến sức lớn và sự vững chắc của xương.
Vai trò của lipid (chất béo): rất quan trọng trong sự phát triển các xương dài của trẻ khi còn nhỏ. Chất béo còn giúp tăng cường hấp thu tốt các vitamin tan trong dầu như: vitamin A, D… giúp hệ xương phát triển tốt.
Vai trò của vi chất dinh dưỡng: các nghiên cứu gần đây cho thấy việc thiếu vi chất dinh dưỡng sẽ đến suy dinh dưỡng, đặc biệt đáng chú ý là ảnh hưởng do thiếu kẽm, sắt, vitamin A và iốt.
3. Luyện tập thể dục thể thao
Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao có tác dụng rất tốt tới sự phát triển thể lực và tăng cường các phản xạ nhanh nhẹn, bền bỉ, dẻo dai. Nhiều môn thể thao hỗ trợ tốt cho phát triển chiều cao như: bơi, nhảy cao, chạy…
Mọi can thiệp nhằm cải thiện chiều cao của con người cần phải thực hiện sớm, càng sớm càng tốt ngay từ những tuần đầu tiên của thai nhi. Quá trình chăm sóc dinh dưỡng và sức khỏe cần được tiếp tục thực hiện đồng bộ trong suốt quá trình tiếp theo, từ khi trẻ ra đời, thời kỳ bú mẹ, tuổi nhà trẻ mẫu giáo, tuổi học sinh, tuổi vị thành niên.
Như vậy ta thấy chiều cao là kiểu hình xác định bởi di truyền và môi trường, dinh dưỡng và yếu tố gây stress...Chiều cao trong nhóm dân số khác nhau phụ thuộc vào sự tăng trưởng của xã hội về chăm sóc sức khỏe, giáo dục về dinh dưỡng, và thực phẩm có sẵn. Điều này giải thích tại sao chiều cao trung bình ở các nước phát triển cao hơn so với các quốc gia khác.
Để phát triển chiều cao cho trẻ, ngoài những yếu tố ta không thể tác động như gen di truyền, hormon... thì có những yếu tố bên ngoài tác động, đây là những yếu tố cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển được chiều cao tối ưu của mình. Cho trẻ tập luyện thể thao, ăn uống dinh dưỡng hợp lý, tạo điều kiện và môi trường sống trong sạch, lành mạnh.
s
t
t
0 nhận xét:
Đăng nhận xét